Pytania i odpowiedzi

Odpowiednio dobrane ćwiczenia pozwolą zwolnić napięcie z poszczególnych rejonów kręgosłupa oraz wzmocnić odpowiednie mięśnie zapobiegając późniejszym konsekwencjom przeciążeniowym. Należy jednak pamiętać, że ćwiczenia same w sobie nie mogą stanowić podstawy terapii w przypadku bólów kręgosłupa.

Przebywanie przez wiele godzin w wymuszonej pozycji skutkuje przeciążeniem różnych struktur tkankowych powodując ich patologiczne napięcie, a w efekcie bóle lub objawy drętwienia kończyn. Bóle tego typu są jednymi z głównych wskazań do zastosowania terapii manualnej.

Terapia manualna to praca na tkance miękkiej (nerwach, naczyniach, tkance mięśniowej, powięziowej). Najczęściej chodzi o rozluźnienie tkanki miękkiej, która znajduje się w spazmie.

Terapia manualna jest w tym przypadku jak najbardziej wskazana, pozwoli ona na zwalczenie dolegliwości bólowych często bez konieczności przerywania treningów.

Rehabilitacja po zabiegach artroskopowych jest konieczna i należy zgłosić się na nią możliwie jak najwcześniej, aby zapobiec późniejszym powikłaniom pooperacyjnym (m.in. zrostom wewnątrzstawowym, ograniczeniu ruchomości, bólu).

Rehabilitacja nie tylko likwiduje wszelkie dolegliwości zdrowotne, lecz zapobiega także poważnym następstwom ich nieleczenia. Należy się z nimi liczyć po każdej interwencji chirurgicznej (nie tylko w obrębie stawów).

Ból stanowi sygnał alarmowych, który informuje nas, że w organizmie dzieje się coś nieprawidłowego. Ignorowanie tych sygnałów może doprowadzić do poważnych następstw zdrowotnych (znaczne nasilenie dolegliwości, promieniowanie bólu do innych okolic ciała, ograniczenie ruchomości).

Naderwania włókien mięśniowych wymaga w pierwszej kolejności terapii manualnej. Brak ruchu jest zdecydowanie niewskazany, ponieważ mięsień oraz okoliczne tkanki w szybkim czasie tracą swą naturalną elastyczność. Doprowadza to do zaburzenia ich prawidłowej biomechaniki i bólu.

Typowe urazy w tych grach to „łokieć tenisisty”. Leczenie tego urazu poprzez terapię manualną przynosi szybkie efekty. Należy jednak pamiętać, iż pierwotna przyczyna tej dolegliwości nie musi być związana z uprawianym sportem. Zwalczając jedynie dolegliwości bólowe, nie poznając przyczyny bólu, brniemy w patologie.

Terapia manualna stanowi formę przyczynowego leczenia dolegliwości, w przeciwieństwie do np. masażu, kręgarstwa, fizykoterapii czy farmakoterapii. Jest skuteczniejsza ze względu na to, że likwiduje pierwotną przyczynę bólu, a nie tylko łagodzi objawy.

Terapię manualną stosuje się w takich przypadkach jak:

• wszelkiego rodzaju urazy (złamania, zwichnięcia, skręcenia, zerwania/naderwania mięśni, więzadeł, ścięgien itp.),
• bóle układu kostno-stawowego (stawów skokowych, kolanowych, biodrowych, ramiennych, łokciowych, nadgarstkowych oraz stawów kręgosłupa i palców),
• bóle pochodzenia mięśniowego,
• zaburzeniach funkcji układu pokarmowego (refluks żołądkowo-przełykowy, zaparcia, bóle w obrębie jamy brzusznej),
• zaburzenia funkcji układu moczowo-płciowego (moczenia nocne, nietrzymanie moczu, zaburzenia miesiączkowania),
• zaburzenia funkcji układu oddechowego,
• zapalenia nerwowe,
• bóle/zawroty głowy,
• wady postawy.

Rehabilitacja po alloplastyce stawu kolanowego/biodrowego jest niezbędna i pozwala na zachowanie prawidłowej ruchomości i biomechaniki stawu. Należy ją rozpocząć możliwie jak najszybciej od momentu operacji. Trwa około 6-7 tygodni.

Tak, dolegliwości tego typu mogą być leczone za pomocą terapii manualnej, która w przeciwieństwie do farmakoterapii pozwala na likwidację pierwotnej przyczyny bólu, nie koncentrując się wyłącznie na jego uśmierzaniu.

Przyczyn tego typu dolegliwości może być wiele: przebyte operacje jamy brzusznej, urazy lub stany zapalne, powodujące upośledzenie funkcjonowania narządów wewnętrznych oraz ich patologiczne napięcie. Za pomocą terapii manualnej istnieje możliwość likwidacji napięcia i przywrócenia ich prawidłowego funkcjonowania, dzięki czemu dolegliwości te mogą być skutecznie leczone.

Ćwiczenia stanowią jedynie uzupełnienie terapii manualnej, która jest podstawową formą leczenia skoliozy. Terapia manualna pozwala na niwelowanie napięć w układzie mięśniowo-powięziowym i skuteczną korekcję skrzywienia.

Nie należy zwlekać z rehabilitacją do momentu usunięcia stabilizacji. Rehabilitacje należy wdrożyć jak najwcześniej, po wyjściu ze szpitala, a w przypadku zastosowania opatrunku gipsowego bezpośrednio po jego zdjęciu. Brak rehabilitacji znacząco zwiększa ryzyko późniejszych powikłań, do których zalicza się ograniczenie ruchomości stawu skokowego, następczy proces zwyrodnieniowy chrząstki stawowej, ból oraz upośledzenie chodu.

Tak, skuteczność terapii manualnej w przypadku leczenia skoliozy u osób dorosłych jest taka sama jak w przypadku dzieci. W przypadku osób dorosłych również stosuje się ćwiczenia stanowiące uzupełnienie terapii manualnej.

Nie, podstawową formę leczenia w tym przypadku stanowi terapia manualna. Wszelkie ćwiczenia wzmacniające w pierwszej fazie leczenia, mogą być przyczyną pogorszenia stanu zdrowia. Dopiero po znaczącym ustąpieniu objawów terapeuta może zalecić indywidualny dobrany zestaw ćwiczeń, który będzie stanowił uzupełnienie całego procesu leczenia.

Nie istnieją ramy czasowe określające długość procesu leczenia bólów kręgosłupa. Jest to bardzo indywidualna kwestia zależna od wielu czynników jak wiek, stopień zaawansowania choroby itd. Dopiero po dokładnym zbadaniu pacjenta, terapeuta jest w stanie w przybliżeniu określić długość rehabilitacji. W miarę ustępowania objawów częstotliwość wizyt zmniejsza się, początkowo jest to z reguły 1 wizyta w tygodniu, następnie terapię prowadzi się w odstępach kilkutygodniowych lub kilkumiesięcznych.

Drętwienia kończyn górnych mogą świadczyć między innymi o problemach z odcinkiem szyjnym kręgosłupa. Zastosowanie terapii manualnej pozwoli na odnalezienie pierwotnego ogniska dolegliwości, dzięki czemu objawy te są skutecznie leczone.

Jak najbardziej migreny można leczyć poprzez terapię manualną. Terapeuta dokona dokładnej diagnozy, przeanalizuje napięcia wszystkich struktur mogących wywoływać bóle głowy i dobierze odpowiednią technikę terapeutyczną.

Oczywiście, objawy kliniczne nie zawsze podążają w parze w objawami radiologicznymi. Zmiany kostne mogą być powodem bólu stawów, ale nie jedynym. Jest bardzo dużo czynników mogących wywoływać bóle stawów, które powinny być dokładnie zdiagnozowane. Terapeuta przeprowadza manualne badanie wszystkich struktur mogących wywoływać ból i przeprowadza odpowiednią terapię. W razie jakichkolwiek wątpliwości kieruje pacjenta na dodatkową diagnostykę lub do odpowiedniego specjalisty.

Nie. Terapia manualna nie zmniejszy rozmiarów zmian kostnych np.: osteofitów w przebiegu choroby zwyrodnieniowej czy zmian deformacyjnych kręgosłupa w przebiegu długo trwającej skoliozy. Poprzez zabiegi jesteśmy w stanie zniwelować siły, które spowodowały rozwój deformacji. Dobrze przeprowadzona terapia uwolni pacjenta od siły sprawczej, która doprowadziła do rozwoju patologii. Dzięki terapii dochodzi do zatrzymania progresu schorzenia i poprawy samopoczucia.

Raczej tak. Blokady mają silne działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne, szybko są w stanie uwolnić nas od bólu, ale z reguły jest to leczenie objawowe. Na zabiegach terapii manualnej poszukiwana jest pierwotna przyczyna stanu zapalnego. Po wykonanej iniekcji warto skonsultować się z fizjoterapeutą, który pozwoli ustalić co doprowadziło do rozwoju choroby.

Oczywiście, uważa się, że rehabilitacja przedoperacyjna w przypadku przerwania więzadła krzyżowego przedniego jest kluczowa do uzyskania pozytywnych efektów leczenia. Badania mówią, że 90% pacjentów, którzy nie mieli pełnego wyprostu w okresie przedoperacyjnym, nie osiągnęli go już w okresie pooperacyjnym. Przed wykonaniem zabiegu rekonstrukcji więzadła, kolano powinno mieć pełny zakres zgięcia i wyprostu oraz nie powinno boleć.

Niekoniecznie. Bardzo wiele uszkodzonych łąkotek można wyleczyć w sposób zachowawczy, a łąkotka w wyniku dobrze przeprowadzonej rehabilitacji może ulec zrośnięciu. Zawsze powinno się spróbować od leczenia zachowawczego.

Tak i jest to normalne. Przez okres od 2 do 3 dni po zabiegu może pojawić się odczyn, kiedy to pacjenci czują się gorzej. Nie zawsze pojawia się odczyn, jednak jego pojawienie się jest naturalną reakcją organizmu na zmianę napięć tkanek w wyniku terapii. Terapeuta za każdym razem ostrzega pacjenta o możliwości pojawienia się odczynu.

Jak najbardziej, terapie zawsze dostosowuje się do możliwości finansowych i czasowych pacjenta. Terapia jest elastyczna. Zabiegi manualne nie są wtedy wykonywane zbyt często, ale regularnie. Pacjent zobligowany jest do codziennego wykonywania ćwiczeń w domu lub na sali ćwiczeń, gdzie wstęp dla pacjentów jest bezpłatny.

Rehabilitacja po skręceniu stawu skokowego jest jak najbardziej wymagana, aby przywrócić mechanikę stawu w najkrótszym możliwym czasie oraz zapobiec powikłaniom skręcenia.

Rehabilitację po skręceniu stawu skokowego należy rozpocząć jak najszybciej, aby zapobiec dalszym uszkodzeniom w obrębie stawu. Zbyt późne rozpoczęcie rehabilitacji może doprowadzić do zmniejszenia elastyczności tkanek poprzez brak prawidłowej mechaniki stawu oraz pogłębić uraz, a w efekcie wydłuży to czas powrotu do sprawności i może doprowadzić do przeciążeń tkanek kompensujących.

Rehabilitacja pooperacyjna palucha koślawego jest wymagana, w celu przywrócenia prawidłowego chodu. Po operacji należy rozluźnić tkanki miękkie, które są napięte i przywrócić prawidłowy zakres ruchomości całej stopy. Dodatkowo niezbędna jest praca z blizną w celu nadania jej elastyczności.

Zespół „trzaskającego biodra” jest schorzeniem, w którym pasmo biodrowo-piszczelowe ześlizguje się z krętarza większego, co daje uczucie trzasku.

Rehabilitacja przy tym schorzeniu jest wskazana, a zabieg operacyjny ostatecznością. Przyczyną schorzenia może być nadmierne napięcie pasma biodrowo-piszczelowego, bądź wada postawy. Celem rehabilitacji jest rozluźnienie napiętych tkanek i przywrócenie fizjologicznej mechaniki stawów.

Objawy wskazują na zapalenie rozcięgna podeszwowego, jednakże niezbędna jest diagnostyka w celu potwierdzenia. W zapaleniu rozcięgna podeszwowego rehabilitacja jest wskazana, a terapia manualna przynosi bardzo dobre efekty.

Rehabilitacja po udarze polega przede wszystkim na przywróceniu wzorców ruchowych, które w przebiegu udaru mogą zaniknąć. Rehabilitacja po udarze mózgu powinna być indywidualnie dopasowana do pacjenta i jego uszkodzeń układu nerwowego. Rehabilitacja po udarze mózgu ma na celu przywrócenie w jak najkrótszym czasie funkcje ruchowe organizmu i samodzielność pacjenta. W rehabilitacji wykorzystuje się terapię manualną, ćwiczenia ruchowe oraz kinezyterapię. Bardzo często w rehabilitacji po udarze mózgu wykorzystuje się metodę PNF, która przynosi zadowalające efekty w rehabilitacji poudarowej.

W ostatnim czasie bardzo dużo mówi się o skoliozach, czym tak naprawdę jest to schorzenie? Potocznie rozumiane jest jako boczne skrzywienie kręgosłupa.

W rzeczywistości jest to jednak zniekształcenie przestrzenne, trójwymiarowa deformacja kręgosłupa. Występuje ona u 2-3% populacji ludzi. Trójwymiarowość ta oznacza, iż kręgosłup skrzywiony jest w trzech płaszczyznach – jest to wygięcie boczne kręgosłupa (płaszczyzna czołowa), skręcenie wzdłuż jego osi (płaszczyzna horyzontalna) oraz wygięcie w przód/tył (płaszczyzna strzałkowa).  Należy jednak pamiętać o tym, iż skolioza nie objawia się jedynie nienaturalnym wygięciem kręgosłupa. Wywiera ona także drastyczny wpływ na narządy wewnętrzne jamy brzusznej i klatki piersiowej – ich ułożenie, napięcie oraz trwałe zmiany osi ruchu a poprzez to, na ich prawidłowe funkcjonowanie.

Jest wiele przyczyn powstawania skoliozy, dlatego na podstawie indywidualnych przypadków określenie ich jest niezmiernie trudne. Pewne obserwacje diagnostyczne wraz z efektami leczenia przy użyciu specyficznych technik terapii manualnej, pozwalają dokładniej wskazać przyczynę powstania skrzywienia kręgosłupa.  Część z nich ma podłoże genetyczne, jednak nie we wszystkich przypadkach czynniki te odgrywają istotną rolę. Jedną z przyczyn jest również nieprawidłowe ułożenie płodu w okresie prenatalnym, co znacząco wpływa na zmiany napięcia w systemie tkanek miękkich w obrębie jamy brzusznej, klatki piersiowej oraz kręgosłupa doprowadzając do zmian w strukturze błon trzewnych, oraz w systemie błon czaszkowo-mózgowych. W niektórych przypadkach skolioza powstaje w wyniku dysbalansu napięcia mięśniowego, w innych natomiast, przeciwnie – dysbalans mięśniowy jest jedynie efektem powstającego skrzywienia.  Niejednokrotnie główną przyczyną deformacji kręgosłupa jest drastyczne przemieszczenie osi ruchu narządów wewnętrznych znajdujących się poniżej przepony (głównie żołądka i wątroby). Badania wzorców oddechowych wykazały, iż dynamika procesu oddychania kształtuje oraz stabilizuje klatkę piersiową. Wszelkie wyraźne zmiany ruchomości narządów wewnętrznych po jednej ze stron będą znacząco wpływały na mechanikę oraz kształt klatki piersiowej powodując zmiany w obrębie przepony oraz płuca po tej samej stronie. Podobna sytuacja ma miejsce  w przypadku występowania ostrych infekcji płuc, doprowadzających do jednostronnych zrostów tkanki łącznej w ścianach klatki piersiowej. W takim przypadku dochodzi do zaburzenia ruchomości  jednego z płuc, wywierając  ogromny wpływ na jej późniejszy kształt. Dlatego w terapii manualnej diagnostyka obejmuje badanie obydwu kopuł przepony oraz jej mobilności w stosunku do narządów znajdujących się pod nią.

W praktyce można stwierdzić, iż występuje przynajmniej jeden powszechny typ skoliozy, który można przypisać do nieprawidłowego ułożenia przestrzennego żołądka w jamie brzusznej. W tym przypadku, do charakterystycznych cech widocznych gołym okiem możemy zaliczyć: zapadnięte plecy w górnej, lewej części lędźwiowego odcinka kręgosłupa zaś powyżej typowe skoliotyczne wygięcie, tak  iż cała górna część ciała jest przesunięta w prawo w stosunku do bioder. W tym przypadku przyczyną skrzywienia jest najprawdopodobniej niekompletne przesunięcie żołądka podczas rozwoju embrionalnego, które powinno zachodzić od lini pośrodkowej ciała w stronę lewą. Żołądek w takim położeniu (pośrodkowym) nie zapewnia wsparcia dla lewej kopuły przepony, co doprowadza do jej opadnięcia, przesunięcia śledziony w kierunku czaszki oraz powstania typowego skoliotycznego wygięcia kręgosłupa powyżej. W takim przypadku praca w obrębie powięzi oraz mięśni grzbietu może spowodować destabilizację w obrębie stawów kręgosłupa i pogłębienie istniejącej wady. W przeciwieństwie do tego, techniki wisceralne (praca manualna w obrębie narządów wewnętrznych)  dają zadowalające efekty.

Według ostatnich badań z dziedziny terapii manualnej, zmiany napięcia tkanek zapoczątkowujące powstawanie deformacji kręgosłupa występują już w bardzo wczesnym okresie rozwoju dziecka, kiedy mięśnie są jeszcze bardzo słabo wykształcone. Dzięki temu, techniki diagnostyki manualnej pozwalają na zdiagnozowanie tendencji do powstawania skoliozy jeszcze zanim skrzywienie zacznie być widoczne gołym okiem.

Jak już wcześniej wspomniano skolioza to nie tylko problem w obrębie kręgosłupa, to schorzenie mające ogromny wpływ na pracę i funkcjonowanie wielu narządów i układów organizmu człowieka.  Najpoważniejszymi powikłaniami powstającymi na tle nieleczonej skoliozy są zaburzenia układu sercowo-naczyniowego oraz oddechowego. W wyniku deformacji klatki piersiowej i mostka znacząco spada pojemność tlenowa płuc oraz wydolność mięśnia sercowego, powodując obniżenie ogólnej wydolności organizmu oraz szybszą męczliwość. Mogą pojawić się także powikłania ze strony górnych dróg oddechowych, stany zapalne zatok oraz krtani i płuc, powikłania żołądkowo – jelitowe jak bóle brzucha, niestrawność, wzdęcia i refluks. Z tego względu terapia musi być ukierunkowana na całe ciało – zarówno układ mięśniowy, układ nerwowy, system powięzi jak i narządy wewnętrzne. Nie jest możliwe uzyskanie satysfakcjonujących rezultatów leczenia w przypadku skupienia się tylko na jednym z nich.

Rokowania uzależnione są od stopnia skrzywienia kręgosłupa – w przypadku bardzo dużych zmian efekty leczenia metodą terapii manualnej są ograniczone. Dlatego też odpowiednio wczesna diagnostyka i systematyczna terapia jest szczególnie istotna i pozwala na szybką korekcję powstającej wady.

Terapia manualna pozwala na niwelowanie napięć w układzie mięśniowo-powięziowym i skuteczną korekcję skrzywienia, jest podstawową metodą leczenia skoliozy, natomiast ćwiczenia są jedynie ważnym elementem uzupełniającym tę terapię.

Bibliografia:

Schwind Peter : Fascial and Membrane Technique. Oxford: Churchill Livingstone, 2006. ISBN:9780702036897
Negrini S.,Aulis A.G,Aulisa L,Circo A.B. ,Claude de Mauroy J., DurmalaJ.,Grivas T.B.
et.al.: 2011 SOSORT guidelines: Orthopaedic and Rehabilitation treatment of idiopathic scoliosis during growth. Scoliosis 2012; 7:3: 10.1186/1748-7161-7-3
Trobisch P., Suess O, Schwab F: Idiopathic Scoliosis. Dtsch Arztebl Int 2010; 107(49): 875–84