Ból pleców - fizjoterapeuta czy ortopeda?
Ból pleców – jak postąpić?
Ból pleców jest powszechnym problemem – szacuje się, że w ciągu swojego życia doświadcza go około 80 procent Polaków. Część przypadków bólu będzie nawracać, inne zamienią się w stany przewlekłe obniżając jakoś życia i zdolność do pracy osób dotkniętych dolegliwością. Kłopot w tym, że wszyscy wiemy iż ból pleców może dotknąć praktycznie każdego toteż gdy się pojawia często go lekceważymy. Ot, zwykła przypadłość, „każdy to ma”, „kiedyś przejdzie”. Oczywiście, te przypadki w których mamy do czynienia z bólem pleców wywołanym przez przeciążenie mięśni faktycznie mogą „przejść same”, ale co gdy przyczyny dyskomfortu są zupełnie inne? I co ważniejsze – do kogo się wówczas zgłosić, do fizjoterapeuty, czy do ortopedy?
W większości wypadków tryb życia cywilizowanego to głównie pozycja siedząca. Coraz więcej zadań zawodowych realizujemy przy pomocy komputerów, zaś rozrywki nie szukamy w sporcie i rekreacji, a w tych samych otchłaniach internetu, w których zarabiamy na swoje utrzymanie. Siedzący tryb życia to także posiadanie samochodu, posiłki na mieście, spotkania z kontrahentami, a nawet weekendowe imprezy spędzane przy stoliku. Z jednej strony postęp technologiczny czyni codzienną egzystencję łatwiejszą i wygodniejszą, ale z drugiej ogranicza niezbędny dla zdrowia ruch i sprzyja siedzącemu trybowi życia. Ponieważ żyjemy w biegu i często szkoda nam energii oraz czasu na refleksję, nie zwracamy uwagi na prawidłowość przyjmowanej podczas siedzenia postawy. Podobnie lekceważmy ułożenie ciała podczas marszu i podczas snu. Efektem są bóle pleców.
Ból pleców – nie zawsze niegroźny
Zdecydowana większość przypadków bólu pleców to wynik przeciążenia mięśni. Jeśli diagnoza potwierdzi przyczynę, najszybszej pomocy udzieli fizjoterapeuta. Ale nie jest to niestety oczywiste. 85 procent przypadków bólu może się pojawić niezależnie od stanu kręgosłupa i mięśni posturalnych. Pozostałe 15 procent wymaga pogłębionej diagnostyki. W nich zawierają się zaburzenia struktur tkankowo stawowych. Wiedząc o tym warto postawić na profilaktykę i dbać o samopoczucie, zanim pojawi się dyskomfort.
Nie jest to łatwe. Życie codzienne obfituje w sytuacje sprzyjające nienaturalnej pozycji ciała. Siedzenie zbyt długo w jednej pozycji, nagły wysiłek bez wcześniejszego przygotowania, chodzenie w butach na wysokim obcasie i brak regularnego wysiłku fizycznego, lub choćby krótkiej gimnastyki – wszystko to w sposób zrazu niezauważalny ale konsekwentny atakuje naszą kondycję i samopoczucie. Przyzwyczajeni do swoich możliwości nie reagujemy na pierwsze sygnały – większość osób wychodzi z założenia, że skoro do tej pory nic im się nie przytrafiło to nie trzeba przywiązywać wagi do sztywnienia karku, czy pojedynczych impulsów bólu kręgosłupa. Do wizyty u lekarza nie prowokuje nawet ich nasilenie. Większość z nas tłumaczy się przed sobą brakiem czasu i z tego samego powodu wybiera tymczasowe rozwiązania w postaci leków przeciwbólowych i maści. W którymś jednak momencie ból staje się zbyt silny by go usunąć podręcznymi środkami i zapada decyzja o spotkaniu z lekarzem. Jeśli dokładnie wiemy od kiedy pojawia się dolegliwość można wyczuć, że być może zbyt długo lekceważyliśmy objawy. Wybieramy więc wizytę u dobrego ortopedy.
Ból pleców – diagnoza ortopedyczna
Ortopeda ustala przyczynę bólu, potrzebuje jednak wyników całej serii badań. Gdy te się przedłużają, może się wydawać że dolegliwości są bardziej dokuczliwe niż były do dotychczas. Ortopeda w większości wypadków skieruje nas do fizjoterapeuty, z którym przejdziemy cykl zabiegów. Tu pojawia się pierwszy problem związany z lekceważeniem. Gdy po kilku wizytach poczujemy ulgę mamy tendencję do przerwania leczenia. Tylko że po kilku miesiącach ból wraca i na ogół jest silniejszy. Można było temu zaradzić udając się do fizjoterapeuty natychmiast po pojawieniu się pierwszych dolegliwości, na długo przed wizytą u ortopedy. Dodatkową korzyścią poza uniknięciem pogłębienia bólu jest możliwość nauczenia się unikania jego nawrotów.
Fizjoterapia jako skuteczne rozwiązanie
Fizjoterapeuta może przystąpić do działania dopiero po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu, sama informacja że „bolą plecy” jest zbyt ogólnikowa. Wywiad dotyczy trybu życia, nawyków związanych z utrzymywaniem postawy ciała, godzinami aktywności, informacji o uprawianiu sportu aktualnie albo w przeszłości i innych. Na ich podstawie fizjoterapeuta ocenia przypadek z jakim ma do czynienia. Może zlecić szczegółowe badania diagnostyczne albo wizytę u innego specjalisty. Często jednak na podstawie wywiadu identyfikuje przyczynę bólu i stosując techniki terapii manualnej będzie w stanie natychmiast zmniejszyć dolegliwości. Udzieli też instrukcji jak zwiększyć aktywność fizyczną, a także jak przystosować miejsce pracy by uniknąć pogłębienia bólu, podobna konsultacja będzie dotyczyć miejsca snu.
Rola lekarza i rola pacjenta
Według statystyk sporządzanych na podstawie badań klinicznych zlecanych przez światowe towarzystwa naukowe, ból pleców nie wymaga w większości wypadków ani diagnostyki obrazowej, ani stosowania farmakologii, czy interwencyjnych zabiegów neurochirurgicznych. Przyczyny bólu leżą w indywidualnych uwarunkowaniach pacjenta, wystarczy więc odrobina dobrej woli ze strony osoby dotkniętej dolegliwością i pracy nad sobą, czyli nad sposobem pracy i wypoczynku. Zachowywanie minimalnej uważności pomaga zażegnać ból i uniknąć nawrotów. Inaczej będzie tak jak w cięższych przypadkach, gdy leczenie u specjalistów jest niezbędne.
Inne możliwości
Skierowanie do fizjoterapeuty nie zamyka pacjentowi drogi leczenia u ortopedy, czy innych specjalistów toteż nie należy lekceważyć swojego stanu patrząc nań przez pryzmat zabiegów fizjoterapeutycznych. Ich powodzenie potrafi uśpić czujność – łatwo można zapomnieć, że podstawą leczenia i profilaktyki jest konsekwencja. Im większa, tym mniejsze ryzyko nawrotów, powikłań i wydłużającego się czasu uzyskania porady przy kolejnej wizycie u lekarza. I chociaż w większości wypadków ból pleców ustępuje dzięki fizjoterapii, lekarz może uznać już w trakcie leczenia, że istnieją przesłanki do pogłębionej diagnostyki oraz – być może – interwencji specjalisty.
O czym pamiętać?
Najważniejsze żeby nie zwlekać z konsultacją swojego stanu. Im szybciej zdecydujemy się na wizytę u lekarza, tym szybciej znajdziemy się w odpowiednich rękach i unikniemy pogorszenia stanu. Z reguły pierwsze dolegliwości mają charakter ostrzeżeń wysyłanych przez organizm, więc po usunięciu bólu pacjentowi pozostanie wyłącznie uważać na zachowanie postawy i regularnie wykonywać ćwiczenia zapobiegające przeciążeniom. Jest to znacznie tańsze od leczenia farmakologicznego i neurochirurgicznego. Ból pleców spowodowany przeciążeniem mięśni zwykle ustępuje po upływie tygodnia, ważne by nie uważać tego za sukces i nie odpuszczać. Serię zabiegów należy przejść do końca, nawyki dnia codziennego trzeba zmienić, podobnie jak niewygodny, czy niezdrowy materac, albo łóżko w którym przyjmujemy pozycję, od której rano czujemy się „połamani”. Każdy szczegół może mieć znaczenie, a zdrowie jak wiemy jest kruche. Nie warto czekać aż się zepsuje z powodu lekkomyślności.